Processing math: 30%

数学物理学报, 2022, 42(3): 867-880 doi:

论文

具有尺度等级和时滞的种群系统的最优边界控制

何泽荣,, 窦艺萌, 韩梦杰

杭州电子科技大学运筹与控制研究所 杭州 310018

Optimal Boundary Control for a Hierarchical Size-Structured Population Model with Delay

He Zerong,, Dou Yimeng, Han Mengjie

Institute of Operational Research and Cybernetics. Hangzhou Dianzi University, Hangzhou 310018

收稿日期: 2021-04-16  

基金资助: 国家自然科学基金.  11871185

Received: 2021-04-16  

Fund supported: the NSFC.  11871185

作者简介 About authors

何泽荣,E-mail:zrhe@hdu.edu.cn , E-mail:zrhe@hdu.edu.cn

Abstract

In this article, we formulate a population control model, which is based upon the hierarchical size-structure and the incubation delay. For a given ideal population distribution, we investigate the optimal input problem: How to choose a inflow way such that the sum of the deviation between the terminal state and the given one and the total costs is minimal. The well-posedness is established by the method of characteristics, the existence of unique optimal policy is shown by the Ekeland variational principle, and the optimal policy is exactly described by a normal cone and an adjoint system. These results set a foundational framework for practical applications.

Keywords: Hierarchy of body size ; Delay ; Optimal control ; Normal cone ; Variational principle

PDF (438KB) 元数据 多维度评价 相关文章 导出 EndNote| Ris| Bibtex  收藏本文

本文引用格式

何泽荣, 窦艺萌, 韩梦杰. 具有尺度等级和时滞的种群系统的最优边界控制. 数学物理学报[J], 2022, 42(3): 867-880 doi:

He Zerong, Dou Yimeng, Han Mengjie. Optimal Boundary Control for a Hierarchical Size-Structured Population Model with Delay. Acta Mathematica Scientia[J], 2022, 42(3): 867-880 doi:

1 引言

针对生物种群内部个体的社会结构和行为, 生态学工作者已经作了半个多世纪的研究, 对各类种群个体的等级地位次序有了丰富的一手资料, 参见综述文献[1]及其所引用的200余份文献.若需考察具有等级差异的种群的长期演化行为, 数学模型就拥有其它手段难以比拟的优势.目前, 这方面的研究成果有一些, 虽不完善但很重要, 为我们提供了等级结构种群系统的基本认知, 可参见文献[2-17].其中, 文献[2]和[3]分析种群内部竞争, 前者运用连续模型, 后者采用离散模型.文献[4]发现非极端化的等级结构有助于系统稳定.在文献[5]中, Cushing用尺度等级结构模型分析同类自食现象, 在文献[6]中处理一类年龄等级结构模型的适定性和动力学行为.文献[7]借助尺度等级模型分析因自食导致的震荡行为.文献[8-12, 15, 16]的主题是适定性与渐近行为, 文献[13]和[17]关注等级模型的数值解法, 文献[14]研究一类等级模型的平衡态与稳定性.至于等级结构种群系统的控制问题, 相关成果报道就更少了.文献[18]以捕捞强度为控制策略, 力图以最小代价让种群分布尽可能接近某种理想状态, 这是出于优化生态角度考虑的.文献[19]从可再生种群资源的最优开发角度出发, 设计了一个最优捕捞问题, 进行了细致的理论和数值分析.这两项工作都是基于单一种群环境的.由于实际生态环境中基本上都是多种群共存, 如何调控多种群等级结构系统无疑是必须考虑的问题.文献[20]在这方面作了一点初步努力, 关于两种群竞争系统的可控性与镇定问题做了探索, 发现分布式迁移可以实现种群系统状态的有效调节.

鉴于个体尺度(如身长、体重)是决定等级的主要因素之一, 本文建模时考虑基于尺度的内部等级环境.此外, 个体孕育期时滞也将纳入繁殖过程.区别于前述3项控制问题的研究工作, 本文以幼体的动态规模作为控制策略, 目标是:经过一段指定时间后, 种群的尺度(大小)分布一方面尽可能接近预先设定的理想分布, 另一方面也要求代价尽可能的小.下一节提出模型, 设定合理的参数条件; 第3第4节分别建立状态系统解的存在唯一性、解关于控制变量的连续依赖性.第5节运用法锥和共轭系统技巧导出控制问题的最小值原理, 以此为基础, 第6节证明最优策略的存在唯一性.最后一节总结全文.

2 系统模型与控制问题

本文提出并研究下列种群模型

{pt+(g(s)p)s=[μ0(s)+μ1(E(p)(s,t))]p(s,t),(s,t)QT,g(0)p(0,t)=S0β(s,E(p)(s,tτ))p(s,tτ)ds+u(t),t(0,T),p(s,t)=p0(s,t),s[0,S],t[τ,0],E(p)(s,t)=αs0p(r,t)dr+Ssp(r,t)dr,(s,t)QT,
(2.1)

其中p(s,t)表示t时刻种群的个体尺度分布, g(s)=dsdt为尺度增长率; μ0(s)为自然死亡率, μ1代表因内部竞争引起的附加死亡率, u(t)表示对种群幼体的投放(例如鱼苗), β表示个体的平均繁殖率; p0(s,t)表示初始时间段里种群的个体尺度分布; E(p)表示种群内部环境, α为加权系数, 0α<1;QT=(0,S)×(0,T), S为个体最大尺度, T为终端时间; τ>0为新生个体孕育期时长.

本文的分析需要下列假设

(A1)gC1([0,S]), 当s[0,S)时有g(s)<0,g(S)=0.定义Γ(s)=s0dxg(x), Γ(S)<+;

(A2)μ0(s)>0,S0μ0(s)ds=+,μ0(s)+g(s)0. μ1(y)非负且关于y严格单增; β(,y)关于y非增, 0β(s,y)¯β,(s,y)[0,S]×R+, 且μ1(y)β(,y)关于y满足局部Lipschitz条件, 即:对任意常数M>0, 存在L1(M),L2(M)使得:当|y1y2|M时有|μ1(y1)μ1(y2)|L1(M)|y1y2|, |β(,y1)β(,y2)|L2(M)|y1y2|;

(A3)0p0(s,t)M0, a.e. (s,t)[0,S]×[τ,0]; M0为常数;

(A4) 容许控制集为: U={uL(0,T):0u(t)ˉu a.e. t(0,T)}, ˉu为常数.

本文研究的核心问题是:如何选取投放函数uU, 使得下列泛函取值最小

J(u)=12S0[pu(s,T)¯p(s)]2ds+σ2T0u2(t)dt,
(2.2)

其中pu(s,t)表示(2.1)相应于u的解, ¯p(s)代表某种给定的理想分布(例如平衡态), σ>0为单位控制成本.因此J(u)表示种群终态分布与理想分布的均方差与控制总成本之和.

3 模型解的存在唯一性

本节作出模型的适定性分析.为了表述简便, 记μ(s,E(p)(s,t))=μ0(s)+μ1(E(p)(s,t)).

μ1中的函数p固定为非负函数q后, 模型(2.1)变为线性系统.在特征线Γ(s)t=c (c为常数)上, 解的表示形式为

p(s,t;q)={p0(Γ1(Γ(s)t),0)K(s,t;q),tΓ(s),b(tΓ(s))g(s)F(s,t;q),t>Γ(s),
(3.1)

其中

K(s,t;q)=exp{t0[μ(Γ1(Γ(s)t+r),E(q)(Γ1(Γ(s)t+r),r))+g(Γ1(Γ(s)t+r))]dr},F(s,t;q)=exp{s0μ(y,E(q)(y,tΓ(s)+Γ(y)))g(y)dy},
(3.2)

b(t)=g(0)p(0,t;q)为已知.

本节余下部分应用不动点原理证明系统(2.1)存在唯一的解.

首先在时间段(0,τ]上考虑系统(2.1).定义一个子集H如下

H={qL(0,τ;L1(0,S)):q(s,t)0,q(,t)L1(0,S)M},

其中M=(SM0ˉβ+ˉu)Γ(S)+SM0.

定义算子ψ:HL([0,τ];L1(0,S)),

(ψq)(s,t)=p(s,t;q),qH,

其中p(s,t;q)由(3.1)式定义.

注意ψqH.事实上, 利用表达式(3.1)和假设(A1)–(A4)可得

p(,t;q)L1(0,S)=Γ1(t)0b(tΓ(s))g(s)F(s,t;q)ds+SΓ1(t)p0(Γ1(Γ(s)t),0)K(s,t;q)dsM.

因此, ψqH.

为了证明ψ有不动点, 需要做一些估计.由于Γ(S)即为个体最大年龄, 因此可设τ<Γ(S).

由(3.2)式和不等式|exey||xy| (当x0,y0)可得

|K(s,t;q1)K(s,t;q2)|=|exp{t0[μ(Γ1(Γ(s)t+r),E(q1)(Γ1(Γ(s)t+r),r))+g(Γ1(Γ(s)t+r))]dr}exp{t0[μ(Γ1(Γ(s)t+r),E(q2)(Γ1(Γ(s)t+r),r))+g(Γ1(Γ(s)t+r))]dr}||t0μ(Γ1(Γ(s)t+r),E(q1)(Γ1(Γ(s)t+r),r))drt0μ(Γ1(Γ(s)t+r),E(q2)(Γ1(Γ(s)t+r),r))dr|L1(M)t0|E(q1)(Γ1(Γ(s)t+r),r)E(q2)(Γ1(Γ(s)t+r),r)|drL1(M)t0S0|q1(y,r)q2(y,r)|dydr=L1(M)t0q1(,r)q2(,r)L1(0,S)dr.
(3.3)

相应地

|F(s,t;q1)F(s,t;q2)|=|exp{s0μ(y,E(q1)(y,tΓ(s)+Γ(y)))g(y)dy}exp{s0μ(y,E(q2)(y,tΓ(s)+Γ(y)))g(y)dy}|s01g(y)|[μ(y,E(q1)(y,tΓ(s)+Γ(y)))μ(y,E(q2)(y,tΓ(s)+Γ(y)))]|dyL1(M)s01g(y)|E(q1)(y,tΓ(s)+Γ(y))E(q2)(y,tΓ(s)+Γ(y))|dyL1(M)s01g(y)S0|q1(a,tΓ(s)+Γ(y))q2(a,tΓ(s)+Γ(y))|dadyL1(M)s01g(y)q1(,tΓ(s)+Γ(y))q2(,tΓ(s)+Γ(y))L1(0,S)dyL1(M)ttΓ(s)1g(y)q1(,r)q2(,r)L1(0,S)drL1(M)t01g(y)q1(,r)q2(,r)L1(0,S)dr.
(3.4)

对任意的 {q_1}, {q_2} \in H , 利用(3.1)–(3.4)式可得( C_1:=m_{1}e^{m_2}+\bar{u} b(t) 的上界, m_1 m_2 均为由模型参数确定的常数)

\begin{eqnarray} && \| \psi {q_1} (\cdot , t) - \psi {q_2} (\cdot , t)\|_{L^1(0, S)} = \| p( \cdot , t;{q_1}) - p( \cdot , t;{q_2})\|_{L^1(0, S)}{}\\ &=& \int_0^{\Gamma ^{ - 1}(t)} \frac{1}{g(s)} b(t - \Gamma (s))|F( s, t;q_1 ) - F( s, t;q_2 )|{\rm d}s {}\\ && + \int^S_{\Gamma ^{ - 1}(t)} p_0(\Gamma ^{ - 1}( \Gamma (s) - t), 0)| K(s, t;{q_1}) - K(s, t;{q_2}) |{\rm d}s{}\\ &\le & \int_0^{\Gamma ^{ - 1}(t)} \frac{1}{ g(s)}{C_2}| F( s, t;{q_1} ) - F( s, t;{q_2})| {\rm d}s {}\\ && + \int_{\Gamma ^{ - 1}(t)}^S {M_0}\left| K(s, t;{q_1}) - K(s, t;{q_2}) \right|{\rm d}s{}\\ &\le & C_1 L_1(M)\Gamma (S)\int_0^t \parallel q_1(\cdot, r)-q_2(\cdot, r)\parallel_{L^1(0, S)}{}\\ & & +SM_0 L_1(M)\int_0^t \parallel q_1(\cdot, r)-q_2(\cdot, r)\parallel_{L^1(0, S)}{}\\ & =:& C\int_0^t \parallel q_1(\cdot, r)-q_2(\cdot, r)\parallel_{L^1(0, S)}, \end{eqnarray}
(3.5)

其中 C=L_1 (M)(C_1 +SM_0) .

定理3.1  对于任意给定的 u\in U , 种群系统(2.1)在 Q_T 上存在唯一的非负有界解 p^u .

  取定 \lambda > C , 定义空间 L^{\infty }( [0, \tau];{L^1}(0, S)) 上的等价范数如下

{\left\| q \right\|_*} = Ess{\sup\limits_{t \in \left( {0, \tau } \right)}}\left\{ {{e^{ - \lambda t}}{{\left\| {q\left( { \cdot , t} \right)} \right\|}_{{L^1}\left( {0, S} \right)}}} \right\}, \forall q \in H.

利用(3.5)式可得

\begin{eqnarray} {\left\| {\psi {q_1} - \psi {q_2}} \right\|_*} &=& Ess{\sup\limits_{t \in \left( {0, \tau} \right)}}\left\{ {{e^{ - \lambda t}}{{\left\| {\left( {\psi {q_1}} \right)\left( { \cdot , t} \right) - \left( {\psi {q_2}} \right)\left( { \cdot , t} \right)} \right\|}_{{L^1}\left( {0, S} \right)}}} \right\}{}\\ &\le & C\cdot Ess{\sup\limits_{t \in \left( {0, \tau } \right)}}\left\{ {{e^{ - \lambda t}}\int_0^t {{{\left\| {{q_1}\left( { \cdot , r} \right) - {q_2}\left( { \cdot , r} \right)} \right\|}_{{L^1}\left( {0, S} \right)}}{\rm d}r} } \right\}{}\\ & \le & C\cdot Ess{\sup\limits_{t \in \left( {0, \tau } \right)}}\left\{ {{e^{ - \lambda t}}\int_0^t {{e^{\lambda r}}{e^{ - \lambda r}}{{\left\| {{q_1}\left( { \cdot , r} \right) - {q_2}\left( { \cdot , r} \right)} \right\|}_{{L^1}\left( {0, S} \right)}}{\rm d}r} } \right\}{}\\ &\le & \frac{C}{\lambda }\left\| {{q_1} - {q_2}} \right\|_*. \end{eqnarray}
(3.6)

再由 0 < \frac{C}{\lambda } < 1 , 知 \psi 是一个压缩映射, 故存在唯一的不动点 {q^*} \in H , 它就是系统(2.1)在 [0, S]\times [0, \tau] 上的解.再由系统(2.1)和 H 的定义知:系统(2.1)的解非负有界.重复以上推理可知:系统(2.1)在 Q_T 上有唯一的非负有界解.

4 解关于控制变量的连续性

{p_i} 为系统(2.1)相应于控制变量 {u_i}\left( t \right) 的解( i=1, 2 ).在特征线 \Gamma (s) - t = c 上, 其表示形式为

\begin{equation} {p_i}(s, t) = \left\{ {\begin{array}{ll} { } {p_0}({\Gamma ^{ - 1}}\left( {\Gamma (s) - t} \right), 0){K}(s, t;{p_i}), & t \le \Gamma (s), \\ { } \frac{{{b_i}(t - \Gamma (s))}}{{g(s)}}{F}\left( {s, t;{p_i}} \right), & t > \Gamma (s), \end{array}} \right. \end{equation}
(4.1)

其中

\begin{eqnarray} K(s, t;{p_i}) &=&{\rm exp}\Big\{-\int_0^t [\mu( {\Gamma ^{ - 1}}( {\Gamma (s) - t + r}), E({p_i})({\Gamma ^{ - 1}}(\Gamma (s) - t + r), r)){}\\ &&+ g'({\Gamma ^{ - 1}}(\Gamma (s) - t + r)) ]{\rm d}r \Big\}, {}\\ {F}( {s, t;{p_i}})& =& {\rm exp}\Big\{ { - \int_0^s {\frac{{\mu ( {y, E({p_i})(y, t - \Gamma (s) + \Gamma (y))} )}}{{g(y)}}{\rm d}y} } \Big\}, {}\\ {b_i}(t)& =& g(0){p_i}(0, t). \end{eqnarray}
(4.2)

由上节分析有以下结果:对于任意给定的边界控制 u \in U , 系统(2.1)的解 p^u ( {s, t}) 满足

0 \le {p^u}\left( {s, t} \right) \le {M_T}, \left( {s, t} \right) \in {Q_T},

其中 {M_T} 是一个独立于 u 的常数.

下面证明 p^u 关于 u 的一致连续性.

定理4.1  存在与 {u_1} , {u_2} 无关的非负常数 M_1 , 使得

\left\| {{p_1} - {p_2}} \right\|_{L^{\infty}([0, T], L^1 (0, S))} \le M_1 \left\|u_1 - u_2 \right\|_{L^{\infty }(0, T)}.

  当 t \le \Gamma (s) 时, 由(4.1)–(4.2)式和假设 (A_3) 可导出

\begin{eqnarray} &&\left|p_1(s, t) - p_2(s, t)\right|{}\\ &=& \left|p_0(\Gamma ^{ - 1}(\Gamma (s) - t), 0){K}(s, t;{p_1}) - p_0(\Gamma ^{ - 1}(\Gamma (s) - t), 0){K}(s, t;{p_2})\right|{}\\ &\le & p_0 (\Gamma ^{ - 1}(\Gamma (s) - t), 0) \int_0^t \left| \mu (\Gamma ^{ - 1}(\Gamma (s) - t + r), E(p_1)(\Gamma ^{ - 1}(\Gamma(s) - t + r), r))\right. {}\\ &&\left. - \mu(\Gamma ^{ - 1}(\Gamma (s) - t + r), E(p)(\Gamma ^{ - 1}(\Gamma(s) - t + r), r)) \right|{\rm d}r {}\\ &\le & {M_0}{L_1}\left( M \right)\int_0^t {\left| {E\left( {{p_1}} \right)\left( {{\Gamma ^{ - 1}}(\Gamma (s) - t + r), r} \right) - E\left( {{p_2}} \right)\left( {{\Gamma ^{ - 1}}(\Gamma (s) - t + r), r} \right)} \right|{\rm d}r}{}\\ & \le & M_0 L_1( M )\int_0^t \int_0^S \left| p_1(y, r) - p_2(y, r) \right| {\rm d}y{\rm d}r{}\\ & \le & M_0 L_1( M )\int_0^t \left\| p_1 (\cdot , r) - p_2 (\cdot , r) \right\|_{L^1 (0, S)}{\rm d}r. \end{eqnarray}
(4.3)

t > \Gamma (s) 时, 由假设 (A_2) , (4.1)与(4.2)式可得

\begin{eqnarray} &&\left| {{p_1}\left( {s, t} \right) - {p_2}\left( {s, t} \right)} \right|{}\\ &\le & \frac{1}{g\left( s \right)} \left| {{b_1}(t - \Gamma (s)){F}\left( {s, t;{p_1}} \right) - {b_2}(t - \Gamma (s)){F}\left( {s, t;{p_2}} \right)} \right|{}\\ &=& \frac{1} {g\left( s \right)}\left[ {\left| {{b_1}(t - \Gamma (s)) - {b_2}(t - \Gamma (s))} \right|{F}\left( {s, t;{p_1}} \right) + {b_2}(t - \Gamma (s))\left| {{F}\left( {s, t;{p_1}} \right) - {F}\left( {s, t;{p_2}} \right)} \right|} \right]{}\\ &\le & \frac{1} {g\left( s \right)}{M_g}\left[ {\left| {{b_1}(t - \Gamma (s)) - {b_2}(t - \Gamma (s))} \right| + {C_2}\left| {{F}\left( {s, t;{p_1}} \right) - {F}\left( {s, t;{p_2}} \right)} \right|} \right]; \end{eqnarray}
(4.4)

根据(4.2)式可知

\begin{eqnarray} &&\left| {{b_1}\left( x \right) - {b_2}\left( x \right)} \right|{}\\ &= &\left| {\int_0^S {\beta \left( {s, E\left( {{p_1}} \right)\left( {s, x - \tau } \right)} \right){p_1}\left( {s, x - \tau } \right){\rm d}s} + {u_1}\left( x \right)} \right.{}\\ &&\left. { - \int_0^S {\beta \left( {s, E\left( {{p_2}} \right)\left( {s, x - \tau } \right)} \right){p_2}\left( {s, x - \tau } \right){\rm d}s} - {u_2}\left( x \right)} \right|{}\\ &\le & \int_0^S {\left| {\beta \left( {s, E\left( {{p_1}} \right)\left( {s, x - \tau } \right)} \right) - \beta \left( {s, E\left( {{p_2}} \right)\left( {s, x - \tau } \right)} \right)} \right|{p_1}\left( {s, x - \tau } \right){\rm d}s} {}\\ && + \int_0^S {\beta \left( {s, E\left( {{p_2}} \right)\left( {s, x - \tau } \right)} \right)\left| {{p_1}\left( {s, x - \tau } \right) - {p_2}\left( {s, x - \tau } \right)} \right|{\rm d}s} + \left| {{u_1}\left( x \right) - {u_2}\left( x \right)} \right|{}\\ &\le & {M_T}{L_2}\left( M \right)\int_0^S {\left| {E\left( {{p_1}} \right)\left( {s, x - \tau } \right) - E\left( {{p_2}} \right)\left( {s, x - \tau } \right)} \right|{\rm d}s} {}\\ && + \bar \beta \int_0^S {\left| {{p_1}\left( {s, x - \tau } \right) - {p_2}\left( {s, x - \tau } \right)} \right|{\rm d}s} + \left| {{u_1}\left( x \right) - {u_2}\left( x \right)} \right|{}\\ &\le & [{M_T}{L_2}( M )+\bar{\beta}]\int_0^S \left| p_1(s, x-\tau) - p_2(s, x-\tau) \right|{\rm d}s+\|u_1 -u_2\|_{\infty}. \end{eqnarray}
(4.5)

若令 x = t - \Gamma (s) , 则由(4.5)式知

\begin{eqnarray} &&\left| {{b_1}\left(t-\Gamma(s) \right) - {b_2}\left(t-\Gamma(s) \right)} \right|{}\\ &\le & [\bar{\beta}+ {M_T}{L_2}\left( M \right)]\int_0^t {{{\left\| {{p_1}\left( {\cdot, t-\Gamma(s)-\tau} \right) - {p_2}\left( {\cdot, t-\Gamma(s)-\tau} \right)} \right\|}_{{L^1 }\left( {0, S} \right)}}{\rm d}r}. \end{eqnarray}
(4.6)

此外, 由(4.2)式知

\begin{eqnarray} &&\left| {{F}\left( {s, t;{p_1}} \right) - {F}\left( {s, t;{p_2}} \right)} \right|{}\\ &= &\left| {{\rm exp}\left\{ { - \int_0^s {\frac{{\mu \left( {y, E({p_1})(y, t - \Gamma (s) + \Gamma (y))} \right)}}{{g(y)}}{\rm d}y} } \right\}} \right.{}\\ &&\left. { - {\rm exp}\left\{ { - \int_0^s {\frac{{\mu \left( {y, E({p_2})(y, t - \Gamma (s) + \Gamma (y))} \right)}}{{g(y)}}{\rm d}y} } \right\}} \right|{}\\ &\le & \int_0^s {\frac{1}{g(y)} \left| {\mu \left( {y, E({p_1})(y, t - \Gamma (s) + \Gamma (y))} \right) - \mu \left( {y, E({p_2})(y, t - \Gamma (s) + \Gamma (y))} \right)} \right|{\rm d}y} {}\\ &\le & {L_1}\left( M \right)\int_0^s \frac{1}{g(y)} {\left| {E({p_1})(y, t - \Gamma (s) + \Gamma (y)) - E({p_2})(y, t - \Gamma (s) + \Gamma (y))} \right|{\rm d}y} {}\\ &\le & {L_1}\left( M \right)\int_0^s \frac{1}{g(y)} {\int_0^S {\left| {{p_1}(a, t - \Gamma (s) + \Gamma (y)) - {p_2}(a, t - \Gamma (s) + \Gamma (y))} \right|{\rm d}a{\rm d}y} } {}\\ &\le & {L_1}\left( M \right)S\int_0^s \frac{1}{g(y)} {{{\left\| {{p_1}(\cdot, t - \Gamma (s) + \Gamma (y)) - {p_2}(\cdot, t - \Gamma (s) + \Gamma (y))} \right\|}_{{L^1 }\left( {0, S} \right)}}{\rm d}y} . \end{eqnarray}
(4.7)

再由(4.3)–(4.4)式和(4.6)–(4.7)式导出

\begin{equation} {\left\| {{p_1}\left( {\cdot, t} \right) - {p_2}\left( {\cdot, t} \right)} \right\|_{{L^\infty }\left( {0, S} \right)}} \le {C_2}{\left\| {{u_1} - {u_2}} \right\|_{{L^1}\left( {0, T} \right)}} + {C_3}\int_0^t {{{\left\| {{p_1}\left( {\cdot, y} \right) - {p_2}\left( {\cdot, y} \right)} \right\|}_{{L^1 }\left( {0, S} \right)}}{\rm d}y} , \end{equation}
(4.8)

其中 C_2, C_3 为与 u 无关的常数.

最后, 由(4.8)式和Bellman不等式知:存在与 {u_1} , {u_2} 无关的常数 M_1>0 , 使得

\| p_1(\cdot, t) - p_2(\cdot, t)\|_{L^1 (0, S)} \le M_1 \| u_1 - u_2\|_{L^{\infty}(0, T)},

从而

\|p_1 - p_2 \|_{L^1 ( Q_T)} \le M_1\| u_1 - u_2\|_{L^{\infty}(0, T)}.

证毕.

5 最小值原理

定理5.1  最优控制问题(2.1)–(2.2)的任一最优策略 {u^*} 都具有如下结构

\begin{equation} {u^*}\left( t \right) ={\cal F}\left( {\frac{{q(0, t)}}{\sigma }} \right) := \left\{ \begin{array}{ll} 0, & q(0, t) \le 0, \\ { } \frac{{q(0, t)}}{\sigma }, {\quad} & 0 < q(0, t) < \sigma \bar{u}, \\ \bar{u}, & q(0, t) \ge \sigma \bar{u}, \end{array} \right. \end{equation}
(5.1)

其中 q\left( {s, t} \right) 为下列共轭系统的解

\begin{equation} \left\{ \begin{array}{ll} { }\frac{{\partial q}}{{\partial t}}{\rm{ + }}g\left( s \right)\frac{{\partial q}}{{\partial s}} = \alpha \int_s^S {\left[ {{\mu' _1}\left( {{E}(p^*)} \right)q\left( {r, t} \right) - {\beta _x}(r, {E}(p^*))q(0, t + \tau )} \right]{p^*}\left( {r, t} \right){\rm d}r} \\ { } {\qquad}{\qquad} {\qquad}{\quad} + \int_0^s {\left[ {{\mu' _1}\left( {{E}(p^*)} \right)q\left( {r, t} \right) - {\beta _x}(r, {E}(p^*))q(0, t + \tau )} \right]{p^*}\left( {r, t} \right){\rm d}r} \\ { } {\qquad}{\qquad}{\qquad} {\quad} + \left[ {{\mu _0}\left( s \right) + {\mu _1}\left( {{E}(p^*)} \right)} \right]q\left( {s, t} \right)- \beta (s, {E}(p^*))q(0, t + \tau ), \left( {s, t} \right) \in {Q_T}, \\ { } q\left( {s, t} \right) = \bar p\left( s \right) - {p^*}\left( {s, t} \right), \left( {s, t} \right) \in \left( {0, S} \right) \times \left[ {T, T + \tau } \right], \\ { } q\left( {S, t} \right) = 0, t \in [0, T+\tau], \end{array} \right. \end{equation}
(5.2)

其中 {{\beta _x}} 表示函数 \beta 对第二个变量的导数.

  令 \left( {{u^*}, {p^*}} \right) 为控制问题(2.1)–(2.2)的最优对.利用反向时间变换, 系统(5.2)解的存在唯一性可以类似于第3节得到.对任意固定的 v \in {{T}_U}\left( {{u^*}} \right) (表示集 U u^* 处的切锥[21, p21, Proposition 2.3]), 当 \varepsilon > 0 足够小时, {u^\varepsilon }: = {u^*} + \varepsilon v \in U .

{p^\varepsilon } 为系统(2.1)相应于 u = {u^\varepsilon } 的解.由 {{u^*}} 的最优性知

\begin{eqnarray*} &&\frac{1}{2}\int_0^S {{{\left[ {{p^\varepsilon }\left( {s, T} \right) - \overline p \left( s \right)} \right]}^2}{\rm d}s} +\frac{\sigma}{2} \int_0^T {{{\left( {{u^\varepsilon }\left( t \right)} \right)}^2}{\rm d}t}\\ & \ge &\frac{1}{2} \int_0^S {{{\left[ {{p^*}\left( {s, T} \right) - \overline p \left( s \right)} \right]}^2}{\rm d}s} +\frac{\sigma}{2} \int_0^T {{{\left( {{u^*}\left( t \right)} \right)}^2}{\rm d}t} , \end{eqnarray*}

将上式变形, 并令 \varepsilon \to {0^ + } , 可得

\begin{equation} \int_0^S {\left[ {{p^*}\left( {s, T} \right) - \overline p \left( s \right)} \right]z\left( {s, T} \right){\rm d}s} + \sigma \int_0^T {{u^*}\left( t \right)v\left( t \right){\rm d}t} \ge 0, \end{equation}
(5.3)

其中 z\left( {s, t} \right) = \mathop {\lim }\limits_{\varepsilon \to {0^ + }} {\varepsilon ^{ - 1}}\left[ {{p^\varepsilon }\left( {s, t} \right) - {p^*}\left( {s, t} \right)} \right].

上列极限的存在性由后面的引理5.1给出.先假定该极限存在, 推导 z\left( {s, t} \right) 满足的系统.

因为 p^\varepsilon p^* 分别是系统(2.1)相应于 u^\varepsilon u^* 的解, 可知 z(s, t) 满足

\begin{equation} \left\{ \begin{array}{ll} { } \frac{{\partial z}}{{\partial t}} + \frac{{\partial (gz)}}{{\partial s}} = - {\mu'_1}\left( {{E}(p^*)} \right){p^*}\left( {s, t} \right)E(z)\left( {s, t} \right) - \left[ {{\mu _0}\left( s \right) + {\mu _1}\left( {{E}(p^*)} \right)} \right]z\left( {s, t} \right), \\ {\quad}{\qquad}{\qquad}{\qquad} \left( {s, t} \right) \in {Q_T}, \\ { } g(0)z(0, t) = \int_0^S {\left[ {{\beta _x}(s, {E}(p^*)(s, t - \tau )){p^*}(s, t - \tau )E\left( z \right)\left( {s, t - \tau } \right)} \right.} \\ { } {\qquad}{\qquad}{\qquad}\left. { + \beta (s, {E}(p^*)(s, t - \tau ))z(s, t - \tau )} \right]{\rm d}s + v\left( t \right), t \in (0, T), \\ { } z\left( {s, t} \right) = 0, \left( {s, t} \right) \in \left( {0, S} \right) \times \left[ { - \tau , 0} \right]. \end{array} \right. \end{equation}
(5.4)

将系统(5.4)的第一式乘以 q\left( {s, t} \right) , 并在 {{Q_T}} 上积分, 可得

\begin{eqnarray} &&\int_0^S {\int_0^T {\left( {\frac{{\partial z}}{{\partial t}} + \frac{{\partial (gz)}}{{\partial s}}} \right)q\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } {}\\ &=& - \int_0^S {\int_0^T {\left\{ {{\mu' _1}\left( {{E}(p^*)} \right)E(z)\left( {s, t} \right){p^*}\left( {s, t} \right) + \left[ {{\mu _0}\left( s \right) + {\mu _1}\left( {{E}(p^*)} \right)} \right]z\left( {s, t} \right)} \right\}q\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} }.{\qquad} \end{eqnarray}
(5.5)

利用(5.2)式可知

\begin{eqnarray} &&\int_0^S {\int_0^T {\frac{{\partial z}}{{\partial t}}q\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } = \int_0^S {\left[ {\bar p\left( s \right) - {p^*}\left( {s, T} \right)} \right]z\left( {s, T} \right){\rm d}s} - \int_0^S {\int_0^T {\frac{{\partial q}}{{\partial t}}z\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } , {}\\ &&\int_0^S {\int_0^T {\frac{{\partial \left( {gz} \right)}}{{\partial s}}q\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } {}\\ &=& - \int_0^T {g(0)z(0, t)q(0, t){\rm d}t} - \int_0^S {\int_0^T {g\left( s \right)z\left( {s, t} \right)\frac{{\partial q}}{{\partial s}}{\rm d}s{\rm d}t} } {}\\ &=& - \int_0^T q(0, t)\Big\{ \int_0^S \left[ \beta _x(s, E(p^*)(s, t - \tau ))E( z )(s, t - \tau)p^*(s, t - \tau ) \right. {}\\ && \left. + \beta(s, E(p^*)(s, t-\tau ))z(s, t-\tau) \right]{\rm d}s + v( t) \Big\}{\rm d}t - \int_0^S \int_0^T g( s)z(s, t)\frac{\partial q}{\partial s}{\rm d}s{\rm d}t. \end{eqnarray}
(5.6)

然后, 由(5.5)–(5.6)式推知

\begin{eqnarray*} && \int_0^S {\left[ {{p^*}\left( {s, T} \right) - \bar p\left( s \right)} \right]z\left( {s, T} \right){\rm d}s} \\ &=& - \int_0^S {\int_0^T {\left( {\frac{{\partial z}}{{\partial t}} + \frac{{\partial (gz)}}{{\partial s}}} \right)q\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } + \int_0^S {\int_0^T {\frac{{\partial z}}{{\partial t}}q\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } \\ && + \int_0^S {\int_0^T {\frac{{\partial \left( {gz} \right)}}{{\partial s}}q\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } + \int_0^S {\left[ {\bar p\left( s \right) - {p^*}\left( {s, T} \right)} \right]z\left( {s, T} \right){\rm d}s} \\ &=& \int_0^S {\int_0^T {\left\{ {{\mu' _1}\left( {{E}(p^*)} \right)E(z)\left( {s, t} \right){p^*}\left( {s, t} \right) + \left[ {{\mu _0}\left( s \right) + {\mu _1}\left( {{E}(p^*)} \right)} \right]z\left( {s, t} \right)} \right\}q\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } \\ && - \int_0^T {q(0, t)\left[ {\int_0^S {\left[ {{\beta _x}(s, {E}(p^*)(s, t - \tau ))E\left( z \right)\left( {s, t - \tau } \right){p^*}(s, t - \tau )} \right.} } \right.} \\ & & \left. {\left. { + \beta (s, {E}(p^*)(s, t - \tau ))z(s, t - \tau )} \right]{\rm d}s + v\left( t \right)} \right]{\rm d}t - \int_0^S {\int_0^T {\left( {\frac{{\partial q}} {{\partial t}}{\rm{ + }}g\left( s \right)\frac{{\partial q}}{{\partial s}}} \right)z\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } \\ &=&\int_0^S {\int_0^T {\alpha \int_s^S {\left[ {{\mu' _1}\left( {{E}(p^*)} \right)q\left( {r, t} \right) - {\beta _x}(r, {E}(p^*))q(0, t + \tau )} \right]{p^*}\left( {r, t} \right){\rm d}r} z\left( {s, t} \right)} {\rm d}s{\rm d}t} \\ && + \int_0^S {\int_0^T {\int_0^s {\left[ {{\mu' _1}\left( {{E}(p^*)} \right)q\left( {r, t} \right) - {\beta _x}(r, {E}(p^*))q(0, t + \tau )} \right]{p^*}\left( {r, t} \right){\rm d}r} z\left( {s, t} \right)} {\rm d}s{\rm d}t} \\ & & + \int_0^S {\int_0^T {\left\{ {\left[ {{\mu _0}\left( s \right) + {\mu _1}\left( {{E}(p^*)} \right)} \right]q\left( {s, t} \right) - \beta (s, {E}(p^*))q(0, t + \tau )} \right\}z\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} } \\ & & - \int_0^T {q(0, t)v\left( t \right){\rm d}t}-\int_0^S {\int_0^T {\left( {\frac{{\partial q}}{{\partial t}}{\rm{ + }}g\left( s \right)\frac{{\partial q}}{{\partial s}}} \right)z\left( {s, t} \right){\rm d}s{\rm d}t} }. \end{eqnarray*}

由共轭系统(5.2)中的第一个方程可得

\begin{equation} \int_0^S {\left[ {{p^*}\left( {s, T} \right) - \bar p\left( s \right)} \right]z\left( {s, T} \right){\rm d}s} = - \int_0^T {q(0, t)v\left( t \right){\rm d}t}. \end{equation}
(5.7)

将(5.7)式代入(5.3)式中, 可知:对任意的 v \in {T _U}\left( {{u^*}} \right)

\int_0^T {\left[ {q(0, t) - \sigma {u^*}\left( t \right)} \right]v\left( t \right){\rm d}t} \le 0.

根据法锥的定义[21, p20, (2.8)式]

q(0, \cdot ) - \sigma {u^*} \in {N_U}\left( {{u^*}} \right),

其中 {N_U}\left( {{u^*}} \right) 表示集 U {{u^*}} 处的法锥.利用法锥元素的特征[21, p14, (1.38)式], 即得定理5.1的结论.

引理5.1  极限 \mathop {\lim }\limits_{\varepsilon \to {0^ + }} {\varepsilon ^{ - 1}}\left[ {{p^\varepsilon }\left( {s, t} \right) - {p^*}\left( {s, t} \right)} \right] 存在.

  记

{w_\varepsilon } = {\varepsilon ^{ - 1}}\left[ {{p^\varepsilon }\left( {s, t} \right) - {p^*}\left( {s, t} \right)} \right] - z\left( {s, t} \right),

根据模型方程(2.1), 有

\begin{eqnarray} & &\frac{{\partial \left\{ {\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon }\left( {s, t} \right) - {p^*}\left( {s, t} \right)} \right]} \right\}}}{{\partial t}} + \frac{{\partial \left\{ {\frac{1}{\varepsilon }g\left( s \right)\left[ {{p^\varepsilon }\left( {s, t} \right) - {p^*}\left( {s, t} \right)} \right]} \right\}}}{{\partial s}}{}\\ & =& \frac{1}{\varepsilon }\left\{ {\frac{{\partial {p^\varepsilon }\left( {s, t} \right)}}{{\partial t}} + \frac{{\partial \left[ {g\left( s \right){p^\varepsilon }\left( {s, t} \right)} \right]}}{{\partial s}}} \right\} - \frac{1}{\varepsilon }\left\{ {\frac{{\partial {p^*}\left( {s, t} \right)}}{{\partial t}} + \frac{{\partial \left[ {g\left( s \right){p^*}\left( {s, t} \right)} \right]}}{{\partial s}}} \right\}{}\\ & =& - {\mu _{1, x}}\left( {E\left( {{p^*}} \right)} \right)E\left( {\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]} \right)\left( {s, t} \right){p^\varepsilon }\left( {s, t} \right){}\\ && - {\mu _1}\left( {E\left( {{p^*}} \right)\left( {s, t} \right)} \right)\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]\left( {s, t} \right) - {\mu _0}\left( s \right)\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]\left( {s, t} \right), \end{eqnarray}
(5.8)

其中 E\left( {\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]} \right)\left( {s, t} \right) = \alpha \int_0^s {\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]} \left( {r, t} \right){\rm d}r + \int_s^S {\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]} \left( {r, t} \right){\rm d}r ;

此外

\begin{eqnarray} & &\frac{1}{\varepsilon }g\left( 0 \right)\left[ {{p^\varepsilon }\left( {0, t} \right) - {p^*}\left( {0, t} \right)} \right]{}\\ & =&\int_0^S {{\beta _x}\left( {s, {E}\left( p^* \right)\left( {s, t - \tau } \right)} \right){p^\varepsilon }(s, t - \tau )E\left( {\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]} \right)\left( {s, t - \tau } \right){\rm d}s} {}\\ & & + \int_0^S {\beta \left( {s, {E}\left( p^* \right)\left( {s, t - \tau } \right)} \right)\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]\left( {s, t - \tau } \right){\rm d}s} - v\left( t \right)+{b_0}\left( \varepsilon \right), \end{eqnarray}
(5.9)

其中 \mathop {\lim }\limits_{\varepsilon \to 0} {b_0}\left( \varepsilon \right) = 0 .

应用(2.1), (5.4)和(5.8)–(5.9)式导出

\begin{equation} \left\{ \begin{array}{ll} { } \frac{{\partial {w_\varepsilon }}}{{\partial t}} + \frac{{\partial \left( {g\left( s \right){w_\varepsilon }} \right)}}{{\partial s}} = - \left[ {{\mu _0}\left( s \right) + {\mu _1}\left( {E({p^*})} \right)\left( {s, t} \right)} \right]{w_\varepsilon } { } - {{\mu '}_1}\left( {E\left( {{p^*}} \right)} \right)E\left( {{w_\varepsilon }} \right)\left( {s, t} \right){p^\varepsilon }\left( {s, t} \right) \\ {\qquad}{\quad}\ \, {\qquad}{\qquad}{\qquad} - {{\mu '}_1}\left( {E({p^*})} \right)E(z)\left( {s, t} \right)\left( {{p^\varepsilon }\left( {s, t} \right) - {p^*}\left( {s, t} \right)} \right), \left( {s, t} \right) \in {Q_{T, }}\\ { } g\left( 0 \right){w_\varepsilon }\left( {0, t} \right) =\int_0^S {\beta \left( {s, {E}\left( p^* \right)\left( {s, t - \tau } \right)} \right){w_\varepsilon }\left( {s, t - \tau } \right){\rm d}s} \\ {\quad} {\qquad}{\qquad}{\qquad} { } + \int_0^S {{\beta _x}\left( {s, {E}\left( p^* \right)\left( {s, t - \tau } \right)} \right){p^\varepsilon }(s, t - \tau )E\left( {{w_\varepsilon }} \right)\left( {s, t - \tau } \right){\rm d}s} \\ {\qquad}{\qquad}{\qquad} {\quad} { } + \int_0^S {\left[ {{\beta _x}(s, E({p^*})(s, t - \tau ))\left( {{p^\varepsilon }(s, t - \tau ) - {p^*}(s, t - \tau )} \right)E\left( z \right)\left( {s, t - \tau } \right)} \right.} \\ {\qquad}{\qquad}{\qquad}{\quad} + {b_0}\left( \varepsilon \right), t \in (0, T), \\ {w_\varepsilon }\left( {s, t} \right) = 0, \left( {s, t} \right) \in \left( {0, S} \right) \times \left[ { - \tau , 0} \right]. \end{array} \right. \end{equation}
(5.10)

对系统(5.10)中的前两式右端除首项外的其余部分取极限 {\varepsilon \to {0^ + }} , 应用定理4.1获得极限系统如下

\begin{equation} \left\{ \begin{array}{ll} { } \frac{{\partial w}}{{\partial t}} + \frac{{\partial \left( {g\left( s \right)w} \right)}}{{\partial s}} = { - \left[ {{\mu _0}\left( s \right) + {\mu _1}\left( {E({p^*})} \right)\left( {s, t} \right)} \right]w\left( {s, t} \right)} \\ {\qquad}{\qquad}{\qquad} {\qquad}{\quad} { } -{{{\mu '}_1}\left( {E({p^*})} \right)E(w)\left( {s, t} \right){p^*}\left( {s, t} \right)}, (s, t)\in Q_T\\ g\left( 0 \right)w\left( {0, t} \right) = { } {\int_0^S {\beta \left( {s, {E}\left( p^* \right)\left( {s, t - \tau } \right)} \right)w\left( {s, t - \tau } \right){\rm d}s} } \\ {\qquad}{\qquad}{\qquad}\ \ { } + \int_0^S {{\beta _x}\left( {s, {E}\left( p^* \right)\left( {s, t - \tau } \right)} \right){{p^*}(s, t - \tau )}E\left( w \right)\left( {s, t - \tau } \right){\rm d}s} , t \in (0, T), \\ {w}\left( {s, t} \right) = 0, \left( {s, t} \right) \in \left( {0, S} \right) \times \left[ { - \tau , 0} \right], \end{array} \right. \end{equation}
(5.11)

其中用到了 E\left( {\frac{1}{\varepsilon }\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]} \right)\left( {s, t} \right)\left[ {{p^\varepsilon } - {p^*}} \right]\left( {s, t} \right) \to 0, \varepsilon \to {0^ + }.

注意系统(5.11)是一个初始条件为零的齐次线性系统, 由其解的唯一性知 \mathop {\lim }\limits_{\varepsilon \to {0^ + }} {w_\varepsilon } = 0 , 这意味着下列极限存在

\mathop {\lim }\limits_{\varepsilon \to {0^ + }} {\varepsilon ^{ - 1}}\left[ {{p^\varepsilon }\left( {s, t} \right) - {p^*}\left( {s, t} \right)} \right] = z\left( {s, t} \right).

引理证毕.

6 最优边界控制的存在唯一性

定义泛函 \varphi :{L^{\rm{1}}}\left( {0, T} \right) \to \left( { - \infty , + \infty } \right],

\varphi \left( u \right) = \left\{ \begin{array}{ll} { } \frac{1}{2}\int_0^S {{{\left[ {{p^u}\left( {s, T} \right) - \bar p\left( s \right)} \right]}^2}{\rm d}s} +\frac{\sigma}{2} \int_0^T {{u^2}\left( t \right){\rm d}t} , & u \in U, \\ + \infty , & u \notin U. \end{array} \right.

引理6.1  泛函 \varphi 下半连续.

  设 \left\{ {{u_n}} \right\} \subset U {L^{\rm{1}}}\left( {0, T} \right) 中的任一序列, 当 n \to \infty 时, {{u_n} \to u} .不失一般性, 可以假定 {{u_n} \in U} , \forall n \ge 1 .据定理4.1知, 对任意 t \in \left( {0, T} \right) , 当 n\rightarrow \infty 时有

{p^{{u_n}}}\left( { \cdot , t} \right) \to {p^u}\left( { \cdot , t} \right).

由强收敛与逐点收敛的关系知:存在 \{u_n\} 的一个子序列(仍记为 \left\{ {{u_n}} \right\} ), 使得:当 n\to \infty

{u_n}\left( {s, t} \right) \to u\left( {s, t} \right), {p^{{u_n}}}\left( {s, t} \right) \to {p^u}\left( {s, t} \right)

Q_T 上几乎处处成立.从而

\int_0^S {{{\left[ {{p^{{u_n}}}\left( {s, T} \right) - \bar p\left( s \right)} \right]}^2}{\rm d}s} + \sigma \int_0^T {{{\left( {{u_n}\left( t \right)} \right)}^2}{\rm d}t} \to \int_0^S {{{\left[ {{p^u}\left( {s, T} \right) - \bar p\left( s \right)} \right]}^2}{\rm d}s} + \sigma \int_0^T {{u^2}\left( t \right){\rm d}t}.

利用Fatou引理[22, p146, Theorem 3.20], 得到

\mathop {\lim }\limits_{n \to \infty } \inf \varphi \left( {{u_n}} \right) \ge \varphi \left( u \right).

由此知 \varphi 下半连续, 引理证毕.

引理6.2[23]  如果 {w} \in {L^{\rm{1}}}\left( {0, T} \right) 满足

\int_0^T {\left[ {w\left( t \right)v\left( t \right) + \alpha \left| {v\left( t \right)} \right|} \right]{\rm d}t \ge 0, \forall v \in {T_U}\left( u \right)} ,

则存在 \theta \in {L^\infty }\left( {0, T} \right) , 使得 {\left\| \theta \right\|_{{L^\infty }\left( {0, T} \right)}} \le 1 , 且 - w + \alpha \theta \in {N_U}\left( u \right) .

运用特征线方法可得下列结果(细节略去).

引理6.3  对于共轭系统(5.2), 存在一个固定的常数 M_2 > 0 , 使得:若 \left\| p_0 \right\|_{L^{1}((0, S)\times [-\tau, 0])} \le M_2 , 则对任意的 t \in \left( {0, T} \right), u, v\in U , 都有

\left\|q^u( \cdot , t) - q^v( \cdot , t) \right\|_{L^{\infty }(0, S)} + \left|q^u ( {0, t} ) - {q^v}\left( {0, t} \right) \right| \le C\left( {M_2, T} \right)\left\| {u - v} \right\|_{\infty },

其中 C\left( {M_2, T} \right) M_2 T 所构成的正的常数, 它与 u, v 无关.

定理6.1  若 \sigma^{-1}{C}\left( {M_2, T} \right)<1 , 则控制问题(2.1)–(2.2)存在唯一的解.

  根据Ekeland变分原理[24, p180, Theorem A1.3.1]知, 对任意给定的 \varepsilon > 0 , 存在 {u_\varepsilon } \in U , 使得

\begin{equation} \varphi \left( {{u_\varepsilon }} \right) \le \inf \varphi + \varepsilon , \end{equation}
(6.1)

\begin{equation} \varphi \left( {{u_\varepsilon }} \right) \le \inf \left\{ {\varphi \left( u \right) + \sqrt \varepsilon {{\left\| {u - u_{\varepsilon}} \right\|}_{{L^1}\left( {0, T} \right)}}:u \in U} \right\}. \end{equation}
(6.2)

利用不等式(6.2)和定理5.1的证明方法可知:对任一 v \in {{T}_U}\left( {{u_{\varepsilon}}} \right) , 都有

\int_0^T {\left[ {\sigma {u_\varepsilon }\left( t \right) - {q^{{u_\varepsilon }}}\left( {0, t} \right)} \right]v\left( t \right){\rm d}t} + \sqrt \varepsilon \int_0^T {\left| {v\left( t \right)} \right|{\rm d}t} \ge 0.

利用引理6.2导出:存在函数 {f_\varepsilon } \in {L^\infty }\left( {0, T} \right), {\left\| {{f_\varepsilon }} \right\|_{{L^\infty }\left( {0, T} \right)}} \le 1 , 使得

- \sigma {u_\varepsilon } + {q^{{u_\varepsilon }}}\left( {0, \cdot} \right) + \sqrt \varepsilon {f_\varepsilon } \in {N_U}\left( {{u_\varepsilon }} \right).

因此

\begin{equation} {u_\varepsilon }\left( t \right) = {\cal F}\left[ {{\sigma ^{ - 1}}{q^{{u_\varepsilon }}}\left( {0, t} \right) + {\sigma ^{ - 1}}\sqrt \varepsilon {f_\varepsilon }\left( t \right)} \right]. \end{equation}
(6.3)

首先证明最优控制的唯一性.定义映射

\begin{equation} \psi :{L^\infty }\left( {0, T} \right) \to U, \left( {\psi u} \right)\left( t \right) = {\cal F}\left[ {{\sigma ^{ - 1}}{q^u}\left( {0, t} \right)} \right], t \in \left( {0, T} \right). \end{equation}
(6.4)

由(6.4)式, 引理6.2与引理6.3可知

\begin{eqnarray*} \left| {\left( {\psi u} \right)\left( t \right) - \left( {\psi v} \right)\left( t \right)} \right| &=& \left| { {\cal F}\left[ {{\sigma ^{ - 1}}{q^u}\left( {0, t} \right)} \right] - {\cal F}\left[ {{\sigma ^{ - 1}}{q^v}\left( {0, t} \right)} \right]} \right|\\ & \le& {\sigma ^{ - 1}}\left| {{q^u}\left( {0, t} \right) - {q^v}\left( {0, t} \right)} \right|\\ &=&\sigma^{-1} C( {M_2, T})\left\| {u - v} \right\|_{\infty }. \end{eqnarray*}

显然, 由定理的条件可知 \psi 是压缩的, 从而 \psi 存在唯一不动点 {u_0} \in U .定理5.1意味着控制问题(2.1)–(2.2)的任一解都是 \psi 的不动点.所以最优解至多有一个.

再证 {u_0} 必为问题(2.1)–(2.2)的解.应用(6.3)–(6.4)式, 可得

\begin{eqnarray*} \left| {{u_\varepsilon }\left( t \right) - \left( {\psi {u_\varepsilon }} \right)\left( t \right)} \right| & =& \left| {{\cal F}\left[ {{\sigma ^{ - 1}}{q^{{u_\varepsilon }}}\left( {0, t} \right) + {\sigma ^{ - 1}}\sqrt \varepsilon {f_\varepsilon }\left( t \right)} \right] -{\cal F}\left[ {{\sigma ^{ - 1}}{q^{{u_\varepsilon }}}\left( {0, t} \right)} \right]} \right|\\ &\le & {\sigma ^{ - 1}}\sqrt \varepsilon \left| {{f_\varepsilon }\left( t \right)} \right|\\ &\le & {\sigma ^{ - 1}}\sqrt \varepsilon , t \in \left( {0, T} \right). \end{eqnarray*}

因此

\begin{eqnarray*} \left\|u_{\varepsilon } -u_0 \right\|_{\infty } & =&\left\| u_{\varepsilon } - \psi {u_{0}} \right\|_{\infty }\\ &\le & \left\|u_{\varepsilon } - \psi {u_\varepsilon } \right\|_{\infty } + \left\| \psi {u_\varepsilon } - \psi {u_0} \right\|_{\infty }\\ &\le & \sigma^{-1}{C}(M, T)\left\| {u_\varepsilon } - {u_0} \right\|_{\infty } + \sigma ^{ - 1}\sqrt{ \varepsilon}. \end{eqnarray*}

从而当 \varepsilon \to {{\rm{0}}^{\rm{ + }}} 时, {{u_\varepsilon } \to {u_0}} .

在(6.1)式中取极限并利用引理6.1, 得到

\varphi ({u_{\rm{0}}}) \le \mathop {\lim }\limits_{\varepsilon \to {0^ + }} \inf \varphi \left( {{u^\varepsilon }} \right) \le \inf \varphi ,

从而

\varphi ({u_{\rm{0}}}) = \inf \{ \varphi (u):u \in U\}.

定理证毕.

7 结论

从控制理论观点看, 问题(2.1)–(2.2)是一类新的无穷维系统最优控制问题.定理6.1表明:最优解有且只有一个.定理5.1则对该解作了精细刻画, 利用共轭变量建立了反馈控制律.从生态实践观点看, 问题(2.1)–(2.2)旨在通过幼体投放优化种群分布.运用前文所得结果(5.1)–(5.2)和数值方法可以计算出具体的投放策略.

参考文献

Dewsbury D A .

Dominance rank, copulatory behavior, and differential reproduction

The Quarterly Review of Biology, 1982, 57 (2): 135- 159

DOI:10.1086/412672      [本文引用: 1]

Henson S M , Cushing J M .

Hierarchical models of intra-specific competition: scramble versus contest

J Math Biol, 1996, 34 (7): 755- 772

DOI:10.1007/BF00161518      [本文引用: 2]

Jang R J , Cushing J M .

A discrete hierarchical model of intra-specific competition

J Math Anal Appl, 2003, 280 (1): 102- 122

DOI:10.1016/S0022-247X(03)00050-7      [本文引用: 1]

Gurney W S C , Nisbet R M .

Ecological stability and social hierarchy

Theoretical Population Biology, 1979, 16, 48- 80

DOI:10.1016/0040-5809(79)90006-6      [本文引用: 1]

Cushing J M .

A size-structured model for cannibalism

Theoretical Population Biology, 1992, 42, 347- 361

DOI:10.1016/0040-5809(92)90020-T      [本文引用: 1]

Cushing J M .

The dynamics of hierarchical age-structured populations

J Math Biol, 1994, 32, 705- 729

DOI:10.1007/BF00163023      [本文引用: 1]

Cushing J M , Li J .

Oscilations caused by cannibalism in a size-structured population model

Canadian Applied Mathematics Quarterly, 1995, 3 (2): 155- 172

[本文引用: 1]

Calsina Á , Salda\ddot{\rm n}a J .

Asymptotic behavior of a model of hierarchically structured population dynamics

J Math Biol, 1997, 35, 967- 987

DOI:10.1007/s002850050085      [本文引用: 1]

Kraev E A .

Existence and uniqueness for height structured hierarchical population models

Natural Resources Modeling, 2001, 14 (1): 45- 70

DOI:10.1111/j.1939-7445.2001.tb00050.x     

Ackleh A S , Deng K .

Monotone approximation for a hierarchical age-structured population model

Dynamics of Continuous, Discrete and Impulsive Systems, 2005, 12, 203- 214

Ackleh A S , Deng K , Thibodeaux J J .

A monotone approximation for a size-structured population model with a generalized environment

Journal of Biological Dynamics, 2007, 1 (4): 305- 319

DOI:10.1080/17513750701605564     

Ackleh A S , Deng K , Hu S .

A quasilinear hierarchical size-structured model: well-posedness and application

Appl Math Optim, 2005, 51, 35- 59

DOI:10.1007/s00245-004-0806-2      [本文引用: 1]

Shen J , Shu C W , Zhang M .

A high order WENO scheme for a hierarchical size-structured population model

J Sci Comput, 2007, 33, 279- 291

DOI:10.1007/s10915-007-9152-x      [本文引用: 1]

Farkas J Z , Hinow P .

Steady states in hierarchical structured populations with distributed states at birth

Discrete and Continuous Dynamical Systems, 2012, 17 (8): 2671- 2689

DOI:10.3934/dcdsb.2012.17.2671      [本文引用: 1]

Liu Y , He Z .

On the well-posedness of a nonlinear hierachical size-structured population model

The ANZIAM Journal, 2017, 58 (3/4): 482- 490

[本文引用: 1]

He Z , Ni D , Liu Y .

Theory and approximation of solutions to a harvested hierarchical age-structured population model

Journal of Applied Analysis and Computation, 2018, 8 (5): 1326- 1341

DOI:10.11948/2018.1326      [本文引用: 1]

何泽荣, 张智强, 裘哲勇.

一类非线性年龄等级结构种群模型的数值解法

数学物理学报, 2020, 40A (2): 515- 526

DOI:10.3969/j.issn.1003-3998.2020.02.022      [本文引用: 2]

He Z , Zhang Z , Qiu Z .

Numerical method of a nonlinear hierarchical age-structured population model

Acta Mathematica Scientia, 2020, 40A (2): 515- 526

DOI:10.3969/j.issn.1003-3998.2020.02.022      [本文引用: 2]

何泽荣, 倪冬冬, 王淑平.

一类等级结构种群系统的调控问题

系统科学与数学, 2018, 38 (10): 1140- 1148

DOI:10.12341/jssms13462      [本文引用: 1]

He Z , Ni D , Wang S .

Control problem for a class of hierarchical population system

Journal of Systems Science and Mathematical Sciences, 2018, 38 (10): 1140- 1148

DOI:10.12341/jssms13462      [本文引用: 1]

He Z , Ni D , Wang S .

Optimal harvesting of a hierarchical age-structured population system

International Journal of Biomathematics, 2019, 12 (8): 1950091

DOI:10.1142/S1793524519500918      [本文引用: 1]

He Z , Zhou N .

Controllability and stabilization of a nonlinear hierarchical age-structured competing system

Electronic Journal of Differential Equations, 2020, 2020 (58): 1- 16

[本文引用: 1]

Barbu V . Mathematical Methods in Optimization of Differential Systems. Boston: Kluwer Academic Publishers, 1994

[本文引用: 3]

McDonald J N , Weiss N A . A Course in Real Analysis. Singapore: Elsevier, 2004

[本文引用: 1]

Barbu V , Iannelli M .

Optimal control of population dynamics

J Optim Theo Appl, 102, 1- 14

DOI:10.1023/A:1021865709529      [本文引用: 1]

Aniţa S . Analysis and Control of Age-Dependent Population Dynamics. Dordrecht: Kluwer Academic Publishers, 2000

[本文引用: 1]

/